Norweski fundusz pokoleń powstał w 1990 roku jako Government Petroleum Fund a od 2006 roku jego nazwę zmieniono na Government Pension Fund Global. Jego zadaniem jest gromadzenie i reinwestowanie zysków płynących z wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego. Wydobycie w Norwegii rozpoczęto w 1969 roku. Fundusz zasilają podatki od firm wydobywczych oraz dywidenda z zysku Statoil, który jest jedną z największych firm wydobywczych świata i w 67% jest własnością Norwegii.
Norwegia pozyskuje dochody z wydobycia surowców w dwójnasób, z jednej strony firmy wydobywające ropę i gaz płacą podatki do budżetu w NOK, natomiast podmioty należące do Norwegii (jak Statoil) otrzymują płatności w walutach obcych, które trafiają do State’s Direct Financial Interest (SDFI). Część środków otrzymywanych w NOK jest używana do pokrycia wydatków budżetowych, natomiast reszta jest wymieniana na waluty zagraniczne i trafia do funduszu pokoleń (GPFG). Z kolei waluty obce, które Rząd Norwegii otrzymuje ze swoich zysków na wydobyciu są przesyłane do GPFG, a jeśli ich wartość przewyższa planowany transfer to sprzedaje nadwyżkę na rynku, skupując tym samym koronę (NOK). Podsumowując dochody z wydobycia ropy i gazu są w stanie finansować sporą część Norweskiego budżetu a jednocześnie nadwyżka jest odkładana do funduszu pokoleń (GPFG), który ciągle rośnie.
Główna zasada funkcjonowania funduszu polega na tym, że maksymalnie 4% jego wartości może w ciągu roku zostać użyte do sfinansowania deficytu budżetowego (non-oil budget deficit – czyli deficyt budżetowy, który będzie występował po ustaniu wpływów z wydobycia). Średnioroczny zwrot funduszu od 1998 roku wynosi 5.7% a po dostosowaniu o inflację oraz koszty zarządzania 3.7%. Dzięki temu fundusz nie jest przejadany a na bieżące wydatki rząd może przeznaczyć jedynie zwrot jaki wypracował kapitał ulokowany w funduszu. Norwegowie zdając sobie sprawę z tego, że złoża kiedyś się wyczerpią (od 2000 roku wydobycie spadło o połowę) stworzyli fundusz, który ma stabilizować budżet w długim okresie i rekompensować utratę wpływów z ropy naftowej.
Fundusz zwielokrotnił swoją wartość w ostatnich latach do obecnej sumy 6 600 000 000 000 (6 bilionów 600 miliardów koron) czyli niemal 950 miliardów dolarów, głównie dzięki rosnącym cenom ropy naftowej a także osłabieniu wartości korony norweskiej. Na oficjalnej stronie funduszu jest dostępny licznik ,,na żywo”: http://www.nbim.no/en/.
Warto zauważyć że fundusz nie posiada, jak wiele osób błędnie sądzi pieniędzy (w formie płynnych środków dostępnych w krótkim terminie), ale akcje i obligacje państw innych niż Norwegia. Strategia inwestycyjna funduszu zakłada lokowanie maksymalnie 60% w akcje, 35-40% w instrumenty przynoszące stały dochód typu obligacje, oraz 5% w nieruchomości. Fundusz posiada ponad 1% wszystkich światowych akcji przedsiębiorstw w tym ponad 2% wszystkich europejskich akcji a nowa strategia zakłada zwiększenie udziały w europejskim rynku akcji do powyżej 5%!
W globalnym rozkładzie inwestycji funduszu Europa stanowi 45%, Ameryka Północna 35%, Azja i Oceania 16,5% a reszta świata 3,5%. Fundusz nie może być inwestowany na terenie Norwegii. W 2012 roku fundusz dokonał korekty polityki inwestycyjnej zmniejszając zaangażowanie w Europie na korzyść rynków wschodzących, tak aby lepiej odzwierciedlać globalne przemiany.
Najwieksze globalne inwestycje w dług (w NOK):
kraj | wartość w miliardach NOK |
USA | 437 |
Japonia | 139 |
Niemcy | 97 |
Wielka Brytania | 58 |
Meksyk | 36 |
Największe globalne inwestycje w akcje (w NOK):
spółka | wartość w miliardach NOK |
Nestle | 39 |
Royal Dutch Shell | 28 |
Novartis | 26 |
Roche Holding | 24 |
Apple | 21 |
Największe inwestycje w Polsce (w NOK):
spółka | wartość w milionach NOK |
Orange | 1753 |
PZU SA | 1122 |
PKO BP | 483 |
Mbank | 409 |
PGE SA | 377 |
PKN Orlen | 353 |
KGHM | 340 |
Bogdanka | 290 |
LPP SA | 267 |
Cyfrowy Polsat | 238 |
Bank Millenium SA | 200 |
Famur – 146 | 146 |
Bank Zachodni WBK SA | 137 |
Bank Pekao SA | 136 |
PGNiG | 116 |
przeczytaj recenzję konta w Banku Smart
W sumie Norweski fundusz zainwestował w Polsce 7 miliardów 424 miliony koron czyli ok 3.7 miliarda złotych w akcje, oraz 16 miliardów 953 miliony koron, czyli ok 8.5 miliarda złotych w obligacje polskiego rządu. Swoją drogą ciekawe dlaczego akurat w Orange zainwestowali najwięcej z polskich spółek. Dla kontrastu w lotos zainwestowali symboliczne 1 726 289 NOK czyli ledwie 850 000zł, wynika to z redukcji posiadanych w portfelu spółek wydobywczych ze względu na zalecenia rządu Norwegii, który wysoko stawia sobie dbałość o środowisko.
Norweski fundusz jest największym narodowym funduszem inwestycyjnym na świecie:
Kraj | skrót | nazwa | wartość w miliardach dolarów | rok utworzenia | źródło |
Norway | GPF | Government Pension Fund – Global | 893 | 1990 | Oil |
United Arab Emirates Abu Dhabi |
ADIA | Abu Dhabi Investment Authority | 773 | 1976 | Oil |
Saudi Arabia | SAMA | SAMA Foreign Holdings | 757.2 | n/a | Oil |
China | CIC | China Investment Corporation | 652.7 | 2007 | Non-commodity |
China | SAFE | SAFE Investment Company | 567.9 | 1997 | Non-commodity |
Kuwait | KIA | Kuwait Investment Authority | 548 | 1953 | Oil |
Hong Kong | HKMA | Hong Kong Monetary Authority Investment Portfolio | 400.2 | 1993 | Non-commodity |
Singapore | GIC | Government of Singapore Investment Corporation | 320 | 1981 | Non-commodity |
Qatar | QIA | Qatar Investment Authority | 256 | 2003 | Oil |
Canada (Federal) |
CPPIB | CPP Investment Board[12] | 207 | 1997 | Non-commodity |
Fundusz cechuje duża transparentność działań, oraz częste raportowanie o zmianach polityki inwestycyjnej, aktualizacje portfela inwestycyjnego, czy wykazy zakupionych/sprzedanych nieruchomości. Dobierając inwestycje ma brać pod uwagę także sprawy takie jak ochrona praw człowieka, ograniczanie emisji CO2, zarządzanie zasobami wody, wiarygodność, czy głębokość rynku. Na koniec wykres, który przedstawia projekcję wartości funduszu w przyszłości: